Vectorziektes zijn ziektes die door een drager van ziektekiemen (Vector, meestal een insect) worden overgebracht. Door snelle veranderingen in klimaat en milieu is de verspreiding van vector ziektes toegenomen. Denk bijvoorbeeld aan de ziekte van Lyme, dit is voor West Europa (en Nederland) een ‘nieuwe’ ziekte die tot voor kort onbekend was. Door de ecologische veranderingen krijgen de vectoren van deze ziektes een kans zich verder te verspreiden of te vestigen in gebieden waar ze voorheen niet voorkwamen. Voor Nederland betreft dat de verspreiding van de schapenteek Ixodes ricinus en van diverse steekmuggen.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door bacteriën van het genus Borrelia. Mensen raken besmet met de Borrelia bacterie wanneer ze door een teek gebeten worden. Ongeveer 10% van de teken is met de bacterie geïnfecteerd. Besmetting gebeurt niet direct na aanhechting van een teek, maar begint pas ongeveer 24 uur nadien op gang te komen. De teek heeft lange tijd nodig om zijn monddelen aan de huid vast te lijmen. Pas daarna wordt er wat speeksel in de bloedbaan gespoten, en daarmee begint de overdracht van Borrelia parasieten.

Hoe komen we aan de naam Ziekte van Lyme ? Dit interessante verhaal being met Polly Murray, zij leefde met haar gezin in het plaatsje Old Lyme in de staat Connecticut. Polly had al jarenlang klachten van gewrichtspijn, hoofdpijn en vermoeidheid ... lees hier verder

2006 Turkije, TEKEN

Bron: LCR

Krim-Congo Hemorrhagische koorts Turkije

Turkse media melden ongeveer 170 gevallen van Krim-Congo Hemorrhagische koorts (CCHF) onder de lokale bevolking in het Turkse binnenland, met ongeveer 10 doden. Alle gevallen zijn gemeld in de omgeving van de steden: Çorum, Tokat, Amasya, Kastamonu, Gümüshane en Sivas. CCHF wordt veroorzaakt door een virus dat wordt overgedragen door de beet van een besmette teek. Besmetting is ook mogelijk door contact met bloed of weefsel van geïnfecteerde knaagdieren (hazen) en vee. De incubatietijd is 1 tot 3 (maximaal 12) dagen. Mensen die met het virus besmet zijn, krijgen vaak plotselinge koorts met forse griepachtige verschijnselen. Later kunnen stemmingswisselingen, verwardheid en agressiviteit of juist slaperigheid ontstaan. Soms ontstaan bloedingen in de huid, slijmvliezen en/of inwendige organen (bloedbraken, bloed bij urine of ontlasting). Deze mensen kunnen aan de ziekte overlijden. Er is geen veilig en effectief vaccin voor mensen beschikbaar.

De Ziekte van Chagas

Deze ziekte wordt ook wel Amerikaanse trypanosomiasis of Zuidamerikaanse trypanosomiasis genoemd en is een tropische vectorziekte die voorkomt bij de mens en wel voornamelijk in Zuid-Amerika. De ziekte wordt overgebracht naar mensen en andere zoogdieren door de wants Triatoma infestans. Symptomen en beloop De ziekteverwekker is verwant aan die van de Afrikaanse slaapziekte en veroorzaakt ook gelijksoortige symptomen. Acute symptomen zijn: hevige koorts, bloedarmoede (anemie), eenzijdige zwelling in het gezicht / ooglid, slaperigheid en algehele vermoeidheid, hoofdpijn en braakneigingen. De ziekte kan in de eerste periode van een tot enkele maanden nog behandeld worden, na deze incubatietijd is de ziekte niet meer te behandelen. In Zuid Amerika is deze ziekte een groot probleem en sterven er veel voornamelijk arme mensen aan de ziekte. Bij de ziekte van Chagas spelen bloedzuigende wantsen de vectorrol. De gehele ontwikkeling heeft plaats in het darmkanaal van de vector en neemt omstreeks 10 dagen in beslag. De infectieuze metaclastische vormen, die met de faeces van de wants tijdens het bloedzuigen op de huid terecht komen, dringen actief naar binnen of worden door krabben op de jeukende plek beetplek in de huid gewreven. De ziekte is geheel gebonden aan het milieu van de vectorsoorten. Hoewel dieren (gordeldier, opossum, hond) reservoir gastheren kunnen zijn, vormen de dichtbevolkte woonwijken met bouwvallige huizen aan de rand van grote steden verreweg het belangrijkste gebied van overbrenging. De wantsen houden zich namelijk op in schuren in muren en daken, bijten ’s nachts en besmetten de ene na de andere bewoner. Na het binnendringen vermenigvuldigen de parasieten zich in cellen in de huid, onder vorming van lokale onsteking (chagoom) van waaruit zij de bloedbaan betreden. 16–18 millioen mensen hebben momenteel de ziekte van Chagas, en nog eens 100 miljoen (25% van de Zuid Amerikaanse bevolkinng) die

het risico hebben om de ziekte op te lopen en overlijden 500.000 mensen per jaar aan. De chronische variant vormt een groot gezondheidsprobleem in Zuid Amerikaanse landen, ondanks de effectiviteit van hygiënische en preventieve maatregelen, zoals het uitroeien van de vectors. Met de toegenomen verhuizingen van de populatie is de mogelijkheid van transmissie via bloedtransfusies in de Verenigde Staten substantiëler geworden. Er leven ongeveer 500.000 geïnfecteerde mensen in de Verenigde Staten, en de meeste infecties zijn terug te leiden tot immigratie vanuit Zuid Amerika. De ziekte wordt bijna alleen maar gevonden in plattelandsgebieden, waar de Triatominae kunnen groeien. Afhankelijk van de interacties tussen de vectoren en hun gastheren, andere geïnfecteerde mensen, huisdieren zoals katten, honden, cavia’s en andere (wilde) knaagdieren, apen, grondeekhoorns en vele anderen die ook kunnen dienen als een reservoir voor parasieten. Alhowel Triatominae zich op vogels voeden, lijken vogels immuun te zijn.

Ziektes veroorzaakt door muggen

Gele koorts

Gele koorts is een ernstige virusziekte en wordt overgedragen door muggen. De symptomen zijn hoge koorts, misselijkheid, hoofdpijn, spierpijn, onrust, geïrriteerdheid en obstipatie. In milde gevallen van gele koorts nemen de symptomen na een aantal dagen af. In ernstige gevallen van gele koorts neemt de koorts 2 tot 5 dagen na het begin af maar zal weer toenemen na een aantal uren of dagen. Verder gaan ernstige gevallen van gele koorts gepaard met bloedingen, zwart braaksel, gelige verkleuring van huid en ogen (geelzucht) en vermindering van de functies van meerdere organen. Veertig procent van de mensen die de ziekte krijgt, overlijdt eraan. Het gaat hier gelukkig om een zeldzame ziekte, die met name voorkomt in Zuid-Amerika en Afrika.

Malaria

Malaria is een ziekte die wordt veroorzaakt door parasieten in het bloed. Deze parasieten worden overgedragen door de beet van bepaalde muggensoorten (Anopheles), die vooral ’s avonds en ’s nachts steken. De malariaparasieten vermenigvuldigen zich eerst in de lever, daarna in de rode bloedcellen. Daarbij treden ziekteverschijnselen op, zoals koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn, koorts, braken, diarree en buikpijn. Doorgaans worden deze verschijnselen voorafgegaan door een grieperig gevoel.

Er zijn 4 soorten malaria:

Malaria tertiana: kent koortspieken iedere derde dag

Malaria quartana: kent koortspieken iedere vierde dag

Malaria tropica: de meest gevaarlijke variant, waarbij elke dag koortsaanvallen kunnen optreden.

Malaria ovale: komt zelden voor. De symptomen kunnen optreden 7 dagen na gestoken te zijn, maar het kan soms ook nog jaren duren voordat de symptomen duidelijk worden.

Dengue (knokkelkoorts)

In verstedelijkte gebieden in veel tropische landen komt deze door muggen overgedragen virusziekte voor. De vrouwelijke Aedes aegypti mug, die deze ziekte overbrengt, is met name overdag actief. Dengue verloopt meestal onschuldig met koorts, hoofdpijn, verminderde eetlust, misselijkheid, pijn in het onderste gedeelte van de rug en in sommige gevallen huiduitslag die op mazelen lijkt. De eerste symptomen van dengue koorts worden 3 tot 14 dagen na een besmetting zichtbaar en verdwijnen meestal vanzelf binnen 6 dagen.

Japanse encefalitis

Japanse encefalitis is een virusinfectie, wat wordt overgedragen via muskieten. Het komt voornamelijk voor op het platteland van Azië. Meestal verloopt de infectie relatief mild, maar het kan ook doorzetten tot een hersenvliesontsteking, waarbij de kans bestaat blijvende invaliditeit als gevolg van hersenbeschadigingen te ondervinden of zelfs te overlijden. De symptomen van Japanse encefalitis zijn griepachtige symptomen als hoofdpijn, koorts, maagdarmstoornissen en verwarring. Het risico van infectie is het grootst in China, Korea, India en Zuid-Oost Azië en dan met name in gebieden waar varkens worden gehouden.

West-Nijl virus

In de Verenigde Staten zijn dit jaar reeds een 70-tal mensen overleden en minstens 150.000 mensen besmet door het zg. West Nijl Virus. Dit virus wordt overgebracht door muggen en werd tot voor kort nooit in landen met een gematigd klimaat aangetroffen. Momenteel is dit virus in ons land nog niet gesignaleerd, maar specialisten sluiten niet uit dat dit op termijn zal gebeuren.

Wat is het West-Nijl virus? Het West Nile Virus (WNV) behoort tot de familie der Flaviviridae genus Flavivirus. Het werd voor het eerst aangetroffen in de provincie West Nile van Oeganda in 1937. Sindsdien wordt WNV regelmatig gevonden bij gewervelde dieren in Afrika, Oost-Europa, West Azië en het Midden-Oosten. Het virus wordt voor zover bekend uitsluitend overgedragen door middel van een muggenbeet. Maar het vermoeden bestaat dat het ook kan worden overgedragen van mens op mens via bloed. Dat vermoeden wordt momenteel in de Verenigde Staten onderzocht nadat in een aantal menselijke bloedstalen sporen van het virus zijn aangetroffen. Er bestaat geen geneesmiddel en ook geen vaccin tegen dit virus.

Verspreiding:

Het virus komt vooral voor in Centraal- en Zuid-Afrika, India en de landen rond de Middellandse Zee. Maar sinds enkele jaren wordt het ook sporadisch aangetroffen in Westerse landen met een gematigd klimaat. Zo waren er uitbraken van het virus in Frankrijk in 1963 en in Roemenië in 1996-97 waar toen meer dan 400 besmettingen werden vastgesteld. In 1999 werden in Rousillon-Languedoc in het zuiden van Frankrijk infecties bij twee paarden aangetoond. Vermoed wordt dat het virus wordt verspreid door besmette trekvogels die op hun beurt muggen besmetten die de ziekte weer verder verspreiden. In 1999 werd het virus voor het eerst in New York gesignaleerd, waar het in dat jaar leidde tot 62 zieken en 7 doden. In dezelfde periode werd in New York een enorme vogelsterfte waargenomen. Over geheel 1999 werden circa 17000 dode vogels gerapporteerd in New York. Later werd ook bij enkele paarden de infectie vastgesteld. Sindsdien heeft het virus zich over het grootste deel van de Verenigde Staten verspreid. Dit jaar alleen al werden meer dan 1400 besmettingen vastgesteld, maar het werkelijke aantal geïnfecteerden die slechts milde symptomen vertonen, zou ruim 150.000 kunnen bedragen. Tot nu toe werden in de USA 67 doden vastgesteld. Het kan niet worden uitgesloten dat het virus vroeg of laat ook in België zal opduiken. De bevindingen in New York wijzen er op dat de ecologische omstandigheden aldaar de introductie en waarschijnlijk ook de overleving van WNV goed toelaten. Hoewel de klimatologische omstandigheden in New York niet dezelfde zijn als die in Noordwest-Europa is het zeker denkbaar dat het virus ook hier aan het eind van de zomer aangetroffen kan worden. Voor een effectieve toename van WNV in muggen is wel een warme zomerse periode vereist. Het virus wordt overgedragen door muggen. In gebieden waar het virus voorkomt is minder dan 1% van de muggen drager. Bovendien leidt een steek van een geïnfecteerde mug in minder dan 1% van de steken tot ernstige symptomen. De overdragende muggensoorten zijn vrijwel altijd van het geslacht Culex. In de gematigde klimaatzones wordt de huismug Culex pipiens beschouwd als de belangrijkste virusoverdrager naar de mens. Deze mug voedt zich op zowel mensen als vogels. Bij diverse onderzoekers bestaat bovendien de indruk dat er bij warm weer een verschuiving optreedt van vogels naar mensen. Volwassen vrouwtjes kunnen overwinteren en leggen in het voorjaar hun eitjes op de oppervlakten van water waarin veel organisch materiaal aanwezig is, zoals greppels en slootjes met een slechte doorstroming. De in het wild levende vogels zijn het belangrijkste reservoir van WNV. Het virus is geïsoleerd bij een groot aantal vogelsoorten. Trekvogels worden al langer in verband gebracht met de introducties van het virus in Europa en in Amerika. Sommige vogelsoorten zijn minder vatbaar, andere raken gemakkelijk geïnfecteerd. In New York was de infectie vooral voor kraaien in veel gevallen fataal. Andere vogels die zeer gevoelig blijken te zijn voor het virus zijn onder meer spreeuwen.

West Nile virus infecties bij paarden zijn enkele malen beschreven. Op basis van de tot op heden beschikbare gegevens kan voorzichtig worden geconcludeerd dat paarden waarschijnlijk alleen optreden als eindgastheer van de infectie en geen rol van betekenis hebben in de verspreiding van het virus. Tests hebben ook uitgewezen dat schapen, kippen, koeien en varkens kunnen besmet worden. Maar er zijn nooit ziektegevallen vastgesteld. Hetzelfde geldt voor honden en katten. Andere methoden van overdracht (bijvoorbeeld mens-mens of mens-dier) werden tot voor kort nooit beschreven, maar nu zijn er rapporten in de USA die wijzen op een mogelijke overdracht via besmet bloed en getransplanteerde organen. Symptomen. Naar schatting zullen 20% van de mensen die besmet worden, ook effectief ziek worden. Meestal veroorzaakt de besmetting slechts beperkte symptomen, vergelijkbaar met een griep, zoals koorts, hoofdpijn, overgevoeligheid en opgezette lymfeklieren. Na enkele dagen verdwijnen deze spontaan zonder blijvende gevolgen. In een beperkt aantal gevallen – tussen 1 geval op 100 of 150 – kan het echter leiden tot een hersen- of hersenvliesontsteking. Meestal gaat het hier om mensen met een verzwakt afweersysteem, vooral mensen boven 60 jaar. Nekstijfheid, coma, tremoren, convulsies en verergering van de genoemde symptomen kunnen wijzen op een hersen- of hersenvliesontsteking.

Slaapziekte

Tseetseevliegen (ook wel tse tse vliegen genoemd) zijn ongeveer twee keer zo groot als huisvliegen en kunnen pijnlijk steken. Wanneer iemand besmet is met de ziekte, ontstaat na enige dagen tot een maand een zweer op de plaats van de steek. De hierop volgende verschijnselen zijn: koorts, zware hoofdpijn, prikkelbaarheid, moeheid, opgezette lymfeklieren, soms uitslag en zwellingen, en spier- en gewrichtspijn. Wanneer de parasiet de hersenen binnendringt, ontstaan verwardheid, slaapstoornissen, epileptische aanvallen, moeite met lopen en gevoelloosheid in handen en voeten. Uiteindelijk vermagert de patiënt snel, raakt in coma en sterft. De ziekte verloopt wanneer zij niet wordt behandeld, altijd dodelijk.